TAŞINMAZLARDA İNTİFA HAKKI
(Adana Ticaret Odası Gazetesinin 15.02.2007 tarihli sayısında yayınlanmıştır)
Uygulamada sıkça karşılaştığımız istemlerden biri taşınmaz sahiplerinin “… nolu taşınmazımı ölene kadar benim öldükten sonra…..kişiye ait olacak şekilde devretmek istiyorum” şeklindeki taleplerdir.Bu istemi bire bir karşılayan bir sözleşme şekli yoktur.Özellikle yaşlı vatandaşlarımızdan gelen bu taleplerde, taşınmaz sahibinin kendisinin ölene kadar söz konusu taşınmazı kullanma ve yararlanma hakkını kendisinde bırakarak,kuru mülkiyetini devretmek istediğini anlıyoruz.İntifa hakkını şöyle tanımlamak mümkündür;
İntifa hakkı; sahibine “Başkasına ait bir maldan yararlanma,başkasına ait bir malı kullanma hakkı” veren şahsi bir haktır.İntifa hakkı (kullanma ve yararlanma),şahıslarda en çok ömür boyu,tüzel kişilerde ise yüzyıl tesis edilebilir.
Taşınmaz mülkiyetinin tamamı üç pay edilerek iki payı intifa hakkı, bir payı kuru mülkiyet olarak kabul edilmektedir.
Taşınmaz sahibi,taşınmazın intifa hakkını kendisinde bırakarak kuru mülkiyetini gerçek ve tüzel kişilere devredebilir.Kuru mülkiyetini kendisinde bırakarak da intifa hakkını şahıs ve tüzel kişiler lehine tesis edilebilinir.
İntifa hakkı sahibi hakkı konu taşınmaz konut ise bu konutu kendisi kullanabileceği gibi kiraya da verebilir.Aynı şekilde hakkı konu taşınmaz bir tarım arazisi ise söz konusu araziyi kendisi kullanabileceği gibi kiraya da verebilecektir.Tapu da kuru mülkiyet sahibinin söz konusu taşınmazı kiraya verme hakkı yoktur.İntifa hakkı sahibi taşınmazı kiraya verdiğinde kiracının söz konusu kira sözleşmesini tapu siciline şerh ettirmesi mümkündür.
İntifa hakkı sözleşme ile kurulan intifa,kanuni intifa ve mahkeme kararı ile tesis edilen intifa hakkı olmak üzere üç şekilde karşımıza çıkmaktadır.Ancak uygulamada sıkça talep edileni sözleşme ile tesis edilen intifa hakkıdır.
İntifa hakkı bedelli veya bedeliz olarak kurulabilir.Süreli kurulan bir intifa hakkı terkin edilmedikçe,yeni bir intifa hakkı tesis edilemez.Eğer bedelli tesis edilecek ise intifa hakkı değeri taşınmazın emlak beyan değerinin 2/3’ünden aşağı olmamak üzere bu bedel üzerinden binde 15 oranında lehine intifa hakkı tesis edilenden tapu harcı alınır.Eğer intifa hakkı bedelsiz olarak tanınacak ise bu oran binde 54’ tür.Ancak kanuni olarak intifa hakkını tercih eden sağ kalan eşin ( 23 Kasım 1990 tarihinden önceki ölümlerde söz konusudur) intifa hakkının tesçili tapu harcına tabi değildir.İntifa hakkı süresi en fazla şahıslarda ömür boyu,tüzel kişilerde ise yüzyıldır.İntifa hakkı,bu hak sahibinin borcundan dolayı alacaklı tarafından haczedilebilinir.
İntifa hakkı kişiye bağlı bir hak olduğu için devredilemez,hak sahibi öldüğünde mirasçılarına intikal etmez.
İntifa hakkının sona ermesi,
- İntifa hakkı sahibi, bu hakkından kuru mülkiyet sahibi lehine vazgeçmesi ile.Bu durumda intifa hakkı tapu sicilinden sadece terkin harcı alınarak silinir.Eğer vazgeçme kanuni mirasçılar lehine bedelsiz olarak yapılıyor ise,terkin hacı tahsil edilmekle birlikte veraset ve intikal vergisi yönünden Vergi Dairesine bildirim yapılır.
- Sürenin dolması ile.İntifa hakkı belirli bir süre için kurulmuş ise bu sürenin dolması ile taşınmaz sahibi veya hak sahibinin talebi ile bu tapu sicilinden terkin edilecektir.
- Hak sahibinin ölümü ile.İntifa hakkı şahsi bir hak olduğundan,bu hak sahibinin ölümü ile sona erer.Gerçek kişilerin öldüğünün nüfus kaydı veya veraset belgesi ile ,tüzel kişilerde ise tüzel kişiliğin sona erdiğinin yetkili makamlardan alınacak belgeler ile tespit edilmesi halinde tapu kütüğünden terkin edilir.Bu hallerde sadece terkin harcı tahsil edilir.Ayrıca Vergi Dairesine veraset ve intikal vergisi için bildirim yapılır.
Mehmet TEMEL
Seyhan 3.Bölge Tapu Sicil Müdürü
Lisanslı Gayrimenkul Değerleme Uzmanı
